Mobbing, bir çalışanın sürekli ve uzun süreli tacizi veya korkutulmasını içeren direkt veya dolaylı eylemler veya davranışlardır. Çalışanı mesleki olarak yararsız hissettiren, dışlayan, küçük düşüren, diğer çalışanların alay etmesine ve onu takımdan çıkarmasına sebep olan davranışlar mobbing tanıma uymaktadır. Mobbing kişinin ruhsal durumunu olumsuz yönde etkiler.
Mobbing Örnekleri:
Çalışanın konuşmasına izin vermeme veya sınırlandırma, konuşmasını tekrar tekrar kesme, çalışana yönelik sözlü saldırganlık, hakaret, azarlama, tehdit, alay etme, şaka yapma, yanlış değerlendirme, çalışanın yaptığı işin sürekli eleştirilmesi, çalışanla konuşmaktan kaçınmak için sürekli bahane uydurma, çalışanın diğer çalışanlarla iletişimi engelleme, hakkında dedikodu yaymak, çalışana yeni işlerle sürekli bombardıman yapmak, hiçbir iş vermemek, görev tanımına uymayan veya anlamsız işleri yaptırmak, becerilerinin altında iş vermek, psikolojik terör uygulamak.
Mobbing’in Aşamaları:
1. Aşama : İlk aşamada, çalışan bunun farkında bile değildir. Çalışan rasyonel davranmaya devam eder ve ara sıra çıkan çatışmaları çözmeye çalışır. Aslında çalışanın bilgi ve becerileri diğer çalışanlar gözünde değersiz kılınmış ve dedikodu yapılmaya başlanmıştır. Takımdan çoktan dışlanmıştır. Mobbing’e uğrayan çalışan tarafından durumu iyileştirmek için yapılan sonraki girişimler daha fazla şiddete ve sürekli zihinsel tacize neden olmaktadır. Artık mobbing’e uğrayan çalışanda sürekli gerginlik halleri, konsantrasyon bozukluğu, umutsuzluk, uykuda bozulma, işe gitme korkusu oluşmuştur.
2. Aşama : İlk aşamadaki eylemlere maruz kalan çalışana züppe, sürekli çatışan veya aşırı duyarlı kişi damgası diğer çalışanlar tarafından vurulmuştur. Çalışan sürekli tehdit altında veya kınamaya maruz kalmıştır. Önemsiz görevler verilir. Çaresizlik hissi mağdurun saldırgan davranışına neden olabilir. Sürekli gerginlik içinde çalışmak sık sık hatalara neden olur ve bu da daha fazla kınamaya neden olur. Yüksek tansiyon, mide ülseri, kalp krizi, felç gibi sağlık problemleri belirlemeye başlar. Mobbing’e maruz kalan çalışan, sıklıkla hastalık izni alır. Başka bir iş bulma girişimi genellikle başarısızlıkla sonuçlanır. Çünkü yeni iş görüşmesinde sergilediği gerginlik/olumsuz ruh hali onun yeni bir iş bulmasına engel teşkil etmektedir.
3. Aşama : Çalışan artık mesleki yükümlülüklerini yerine getiremez. Tıbbi ve psikolojik yardıma ihtiyacı vardır.
Mobbing’in şirkete olumsuz etkisi
Çalışanların üretkenliğinin düşük olması ve sık sık hastalık izni alması, tüm iş yerinde oluşan olumsuz ve huzursuz atmosfer, personel devir hızının artması, şirketin olumsuz imajı, şirketin güvenirliliğindeki düşüş nedeniyle finansal kayıplar, hukuki uyumsuzluklar oluşur.
Mobbing’in çalışana olumsuz etkisi
Mobbing, mağdur çalışanda ise; sağlığının bozulmasına, çalışma isteğinin azalmasına, dikkat eksikliği ve kaygı seviyesinde artış ile sık sık kaza ve hatalara maruz kalmasına veya sebep olmasına, iş kaybına, ailedeki ilişkilerin bozulmasına neden olabilir.
Şirket Mobbing yapılmasını nasıl engeller?
- Şirkettin mobbing karşıtı prosedür ve etik kodlara sahip olması
- Mobbing özellikleri sergileyen davranışların erken tespiti, olgunun ölçeği, konumunun tespiti
- Zorbalıkların önlenmesi ve onu güçlendiren faktörlerin ortadan kaldırılması için eylemlerin teşvik edilmesi.
- Eğitim ve bilgilendirme kampanyaları.
- Mobbing açıklaması durumunda soruna dostane çözüm
- Çalışanlara kimlik beyan etmeden bildirimde bulunabileceği bir etikhat sunulması
Çalışan kendini Mobbing’ten nasıl korur?
- Şirketinde bir etikhat var ise bildirimde bulunmak.
- Sorunu, mobbing yapan kişinin amirine rapor etmek.
- Delil toplamak: tacizi, tarihleri, koşulları kaydetmek.
- Başkalarının huzurunda zorbalık yapan kişiyle kalmak.
- Sorunu şirket içinde ve dışında çözmek için yardım istemek.
- Davayı mahkemeye havale etmek. Çalışanın mobbing'e karşı korunmasının yasal dayanağı Anayasa, İş Kanunu, Medeni Kanun'dur.